عدم اعتماد به دشمنان

آیه

وَ لا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِياءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ[۱]

ترجمه

به كسانى كه[به آيات خدا و پيامبر و مردم مؤمن] ستم كرده ‏اند، تمايل نداشته و تكيه مكنيد كه آتش[دوزخ] به شما خواهد رسيد و در آن حال شما را در برابر خدا هيچ سرپرستى نيست، سپس يارى نمى‏شويد.

توضیح

قرآن کریم، بیان گر همه نیازهای بشر و نقشه راه زندگی ماست. بر این اساس، دولت های اسلامی و عموم مسلمانان باید به توصیه های این کتاب عزیز در روابط با دشمنان خویش توجه کنند. اگر بخواهیم اصول سیاست خارجی اسلام را از زبان قرآن، بشنویم، باید بیش از هر چیز بر رعایت عزت و اقتدار در روابط با کشورهای دیگر تکیه کنیم. دست کم ده ها آیه از قرآن بر این اصل پافشاری و تأ کید کرده است؛ به گونه ای که مسامحه و غفلت از آن، نوعی سرپیچی آشکار از دستورات دینی به شمار می رود. در برخی از این آیات تأکید شده است که دوستی صمیمانه و خوش بینی مطلق به کفار نتیجه ای جز خسارت و زیان به بار نمی آورد. در پاره ای از آیات به عادت پیمان شکنی کفار اشاره شده و در قسمتی دیگر، بر دشمنی و عداوت کینه توزانه آنان تأ کید شده است.

پر واضح است که آن چه قرآن بر آن پافشاری می کند، به معنای نفی رابطه و معامله با کشورهای دیگر نیست؛

بلکه به معنای حفظ ارتباط معقول و حکیمانه با رعایت عزت مسلمانان است. در کتب فقهی آمده است که هر

گونه معامله و قرارداد که سبب برتری کافر یا کافرانی بر مسلمانان شود، از اساس باطل و غیر قانونی است. به

این حکم، قاعده «نفی سبیل»گفته می شود که از آیه ۱۴۱ نساء برداشت شده است.

نکته ها

در روایات می خوانیم که مودّت و محبّت به ظالم و اطاعت از او، از مصادیق رکون به ظالم محسوب می شود. در روایتی می فرماید: به ستمگر امیدی نداشته باش، گرچه او فامیل و دوست تو باشد. «و ان کان حمیما قریباً»[۲] در کافی، نیز این روایت آمده که اگر به مقدار زمانِ دست به جیب کردن ستمگر برای بخشش، راضی به زنده بودن او باشی، رکون و تکیه بر ظالم کرده ای که خدا از آن نهی نموده است.[۳]

از آنجا که اطاعت از اولی الامر، واجب و از سوی دیگر، رکون به ظالم حرام است، پس اولی الامر نمی تواند ظالم باشد، بلکه باید معصوم نیز باشد، زیرا گناه از مصادیق ظلم به شمار می رود. رکون و تکیه بر ظالم، آتش و عذاب خداوند را در پی دارد، پس وضعیت خود ظالم چگونه خواهد بود؟!

پیام ها

۱-هرگونه تمایل واعتماد به ستمگران داخلی وخارجی، ممنوع است. «لا تَرْکنُوا»(ستمگران، لایق پیروی و رهبری نیستند)

۲-تکیه بر ستمگران، گناه کبیره است.(هر گناهی که قرآن درباره آن وعده آتش داده، گناه کبیره است«لا تَرْکنُوا…فَتَمَسَّکمُ النَّارُ»

۳-به جای تمسّک به ظالم، به خدا توکل کنیم. «وَ ما لَکمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِیاءَ»

۴-نتیجه تکیه بر ستمگران، غربت و تنهایی است. «ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ»

آیات متناسب

ممتحنه، ۱ و ۹/ مائده، ۵۱ /توبه، ۱۰٫

حدیث:

امام صادق علیه السلام برای اصحابشان نوشتند: «خداوند اهل حق را نهی کرده است از این که با دشمنانش دوستی کنند و از آنان یاری بطلبند؛ پس چیزی شما را به هراس نیندازد و از یاری حق باز ندارد.[۴]

پی نوشت ها

[۱] هود/۱۱۳

[۲] تفسير كنزالدقائق.

[۳] كافى، ج ۵، ص ۱۰۸٫

[۴] همان، ج ۸ص ۱۲ ح ۱٫