جواب: مقنعه و روسری که زنان ایرانیان آن استفاده می کنند ریشۀ مذهبی دارد و حتی پیش از اسلام نیز در میان زنان جزیرةالعرب معمول بوده است. خداوند تعالی در آیۀ ۳۱ نور، با تبیین حدود پوشش زن، کیفیت پوششی آن را تصحیح فرمود.
براساس این آیۀ شریفه و با توجه به کلمات مفسران و احادیث معصومانمقنعه پوششی است که زن برای پوشانیدن سر، مو،گردن و سینه ار آن استفاده می کند. کار کرد این پوشش، پنهان ساختن قسمتی از زیبایی و جاذبه های زن از نگاه مردان نامحرم و به منظور پیشگیری از تحریک مردان و حفظ امنیت وآرامش زنان است.
تبادر ذهنی زنان عرب از واژه خمار، مقنعه با رنگ مشکی بوده است. براساس ویژگی های روانشناختی نیز رنگ مشکی، سازگار ترین رنگ با حکمت و فلسفه حجاب زن به شمار می آید.
شهید مطهری(ره):« از روایات معلوم می شود: دو نوع روسری برای زنان معمول بوده است: یک نوع روسری های کوچک که آنها را «خمار» یا «مقنعه» می نامیده اند و معمولا در داخل خانه از آنها استفاده می کرده اند.»۱
در روایات بسیاری نیز صحبت از مقنعه و خمار به میان آمده است. بعنوان مثال در روایاتی می خوانیم:« عبیدالله حلبی گفت که امام صادق علیه السلام فرمودند:« مقصود از«أَن يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ» مقنعه و جلباب است.» گفتم: جلوی هرکس که بود؟ فرمودند:« جلوی هرکس که بود اما به شرط اینکه ساده باشد و نخواهد خود آرایی و خودنمایی کند.»۲
پیامبر صل الله علیه و اله فرمودند:« و برای زن غیرمحرم چهار لباس است: پیش بند، مقنعه، چادر و لنگ.»۳
همچنین در روایت است که برای پیامبر صل الله علیه وآلهچند قواره پارچه آوردند. پیامبرصل الله علیه وآلهقواره ای را به یکی از یاران خود داد فرمودند:« این را دو قسمت کن! قسمتی را برای خود جامه کن و قسمت دیگر آن را به همسرت بده تا برای خود روسری کند.» بعد به وی فرمودند:« به همسرت بگو برای این پارچه آستری فراهم کند تا بدن وی از زیرآن نمایان نباشد.»۴
همچنین درباره پوشش حضرت زهرا سلام الله علیها هنگام خروج از منزل و رفتن به مسجد برای دفاع از فدک اینگونه نقل شده است :« حضرت زهرا سلام الله علیها خمار و مقنعهخویش را بر سر و جلباب (یعنی پوششی که شامل و دربرگیرنده تمام آن وجود مبارک بود) برتن کرد.»۵
منابع:
- مجموعه آثار استاد مطهری ۴۳۳:۱۹
- الکافی ۵: ۵۲۲ وسایل الشیعه ۳: ۲۵ و ۲۶
- مجمع البیان ۷: ۱۵۵
- سنن اب داوود ۲: ۱۲۱
- الاحتجاج ۱: ۹۸